´c l.ng kênh truy`n trong h. th´ng đa robot
s dụng SDR

Abstract

Nghiên c´u này t.p trung xây d.ng m.t h. th´ng th.c nghi.m ´c l.ng kênh truy`n phục vụ truy`n thông trong h. th´ng đa robot di đ.ng s dụng các thi´t bị vô tuy´n định nghĩa b`ng ph`n m`m (SDR - Software Define Radio). H. th´ng g`m 2 robot di đ.ng đ.c l.p trình cho 2 tình hu´ng robot đ´ng yên và robot di đ.ng theo quỹ đạo cho tr´c. H. th´ng truy`n thông đ.c th.c hi.n thông qua đi`u ch´ đa sóng mang tr.c giao OFDM (Orthogonal Frequency Division Multiplexing) nh`m làm giam anh hng cua môi tr`ng đa đ`ng trong nhà. Hi.u năng cua h. th´ng đ.c đánh giá thông qua ty l. l~i bit BER (Bit Error Rate). Các k´t n´i liên quan đ´n chuyn đ.ng cua robot và ph`n truy`n thông đ.c th.c hi.n tng ´ng thông qua Raspberry Pi 3 và BladeRF x115. Kỹ thu.t bình phng t´i thiu LS (Least Squares) đ.c th.c hi.n đ ´c l.ng kênh v´i ty l. l~i bit khoang $10^{-2}$.

I GI´I THI.U

Mạng truy`n thông trong các h. th´ng đa robot đang là chu đ` đ.c quan tâm hi.n nay [1] do g´n li`n v´i cách mạng công nghi.p 4.0. Trong các mạng này, m~i robot th`ng yêu c`u có các b. thu phát vô tuy´n đ giao ti´p v´i các robot khác trong mạng ho.c máy chu đi`u khin t` bên ngoài. Tuy nhiên, trong các đi`u ki.n môi tr`ng ph´c tạp [2], các robot c~ nho sẽ g.p phai khó khăn khi phai ´c l.ng kênh truy`n vô tuy´n đ thi´t l.p tuy´n truy`n thông chính xác. M.t s´ phng pháp ´c l.ng kênh truy`n cho các robot c~ nho đã đ.c đ` c.p trong [3, 4]. Tuy nhiên, các nghiên c´u th.c nghi.m v` v´n đ` này còn khá m´i ho.c các san phm thng mại th`ng s dụng các bo mạch có s~n, khó can thi.p.

Trong nh~ng năm g`n đây, các thi´t bị vô tuy´n định nghĩa b`ng ph`n m`m SDR (Software Define Radio) đ.c s dụng nhi`u cho mục đích kim nghi.m các thu.t toán trong vi~n thông [5], do tính linh hoạt và đa dạng trong các th vi.n x lý tín hi.u có s~n trên ph`n m`m GNU Radio [6]. T` k´t qua trong nghiên c´u tr´c đây cua nhóm [7], các thi´t bị SDR có kha năng trin khai trên các robot c~ nho v´i ngu`n đi.n đ.c l.p đ.c c´p t` pin ngay trên robot. Trong nghiên c´u này, m.t h. th´ng th nghi.m g`m hai robot c~ nho đ.c đi`u khin b`ng Raspberry Pi 3 [8], m~i robot l´p m.t thi´t bị SDR (BladeRF x115 [9]) đ th.c hi.n vi.c thu phát và ´c l.ng kênh truy`n th`i gian th.c. H. thu phát s dụng đi`u ch´ ghép kênh phân chia theo t`n s´ tr.c giao OFDM (Orthogonal Frequency-division Multiplexing) v´i mã ngu`n m có tên SDR4All tng t. nh chun WiFi 802.11 đ.c phát trin bi [10, 11, 5]. Mã ngu`n m này s dụng b. cân b`ng ép v` không ZF (Zero Forcing) đ ´c l.ng kênh truy`n vô tuy´n. Trong bài báo này, nhóm nghiên c´u không thay đi thu.t toán bình phng t´i thiu LS (Least Squares) cua SDR4All mà t.p trung vào xem xét hi.u năng cua giai thu.t này trên các robot trong các đi`u ki.n khác nhau. Hi.u năng cua h. th´ng đ.c đánh giá thông qua ty l. l~i bit BER (Bit Error Rate).

Các đóng góp chính cua bài báo g`m: xây d.ng các kh´i trên GNU Radio dùng đ mô phong kênh truy`n vô tuy´n và tính h. s´ BER; đánh giá ch´t l.ng cua ´c l.ng kênh truy`n trong h. th´ng đa robot thông qua mô phong và kim nghi.m th.c t´.

Bài báo đ.c t ch´c nh sau: ph`n II trình bày v` mô hình h. th´ng, s l.c v` lý thuy´t s dụng cho ´c l.ng kênh truy`n trong b. công cụ SDR4All. K´t qua mô phong và th.c nghi.m đ.c biu di~n trong ph`n III. M.t vài thao lu.n v` hi.u năng cua h. th´ng sau khi th.c nghi.m đ.c trình bày trong ph`n IV. K´t lu.n cua bài báo đ.c đa ra trong ph`n V.

II ´C L.NG KÊNH TRUY`N TRONG SDR4All

Ph`n này trình bày v` mô hình thu phát s dụng mã ngu`n SDR4ALL, bao g`m c´u trúc cua các khung OFDM và giai thu.t cua b. cân b`ng ZF.

Figure 1: Mô hình h. th´ng th.c nghi.m ´c l.ng kênh truy`n cho robot s dụng SDR.

II-A Mô hình h. th´ng

Figure 2: Minh họa c´u trúc m.t khung OFDM cua mã ngu`n SDR4All.

Xét mô hình h. th´ng g`m hai robot đn ăng-ten thu phát nh trên hình 1 s dụng đi`u ch´ OFDM theo mã ngu`n SDR4All. Trong đó, m~i robot bao g`m các thành ph`n đi`u khin, chuyn đ.ng, m.t máy tính c~ nho là Raspberry Pi 3 và m.t BladeRF x115. Raspberry Pi chịu trách nhi.m đi`u khin robot và chạy GNU Radio đ gi và nh.n d~ li.u t` BladeRF x115. T´t ca các linh ki.n trên robot di đ.ng đ`u đ.c c´p ngu`n b`ng m.t pin g´n ngoài ngay trên robot. Lý thuy´t v` vi.c truy`n nh.n OFDM đã đ.c bi´t đ´n r.ng rãi [12] nên trong bài báo này sẽ không nh´c lại mà t.p trung vào gi´i thi.u t ch´c khung OFDM cua mã ngu`n SDR4All nh trên hình 2 [13]. Khung d~ li.u OFDM đ.c tạo ra bao g`m 4 thành ph`n chính: Preamble, Pilot, Data, và Silence, đ.c truy`n liên tục theo th`i gian. Preamble, Pilot, và Silence là các thành ph`n không mang thông tin, có tác dụng l`n l.t là đ`ng b. h. th´ng phát, ´c l.ng kênh truy`n, và ´c l.ng ty s´ SNR. Biu di~n cua Preamble tại th`i đim $n$ nh sau:

$$\mathbf{g}=\big{[}g_{1}[n],g_{2}[n],~{}\ldots,g_{N_{Occ}}[n]\big{]}^{\top},$$ (1)

v´i $\mathbf{g}\in\mathbb{C}^{N_{Occ}\times 1}$ và $N_{Occ}$ là s´ sóng mang con đ.c s dụng [14]. Các giá trị $g[n]$ đ.c định nghĩa trong [15]. Thành ph`n Pilot đ.c chèn vào khung OFDM theo kiu Block-type [16] t´c đ.c chèn vào toàn b. các t`n s´ các khe th`i gian xác định. Các thành ph`n Pilot, Data, và Silence l`n l.t có kích th´c $\mathbf{p}\in\mathbb{C}^{N_{Occ}\times 1}$, $\mathbf{D}\in\mathbb{C}^{N_{Occ}\times N_{d}}$, $\mathbf{z}\in\mathbb{C}^{N_{Occ}\times 1}$, v´i $N_{d}$ là đ. dài véc-t d~ li.u truy`n đi, và đ.c biu di~n nh sau:

$$\mathbf{p}=\big{[}p_{1}[n],p_{2}[n],~{}\ldots,p_{N_{Occ}}[n]\big{]}^{\top}.$$ (2)

$$\mathbf{D}=\left[\begin{array}[]{ccc}d_{1}[n]&\ldots&d_{1}\left[n+N_{d}-1\right]\\ d_{2}[n]&\ldots&d_{2}\left[n+N_{d}-1\right]\\ \vdots&\ddots&\vdots\\ d_{N_{Occ}}[n]&\ldots&d_{N_{Occ}}\left[n+N_{d}-1\right]\end{array}\right].$$ (3)

$$\mathbf{z}=\big{[}z_{1}[n],z_{2}[n],~{}\ldots,z_{N_{Occ}}[n]\big{]}^{\top}.$$ (4)

M.t khung OFDM $\mathbf{S}\in\mathbb{C}^{N_{Occ}\times(3+N_{d})}$ chi ch´a 4 thành ph`n k trên đ.c biu di~n nh d´i đây [11]:

$$\mathbf{S}=\big{[}\mathbf{g}\mid\mathbf{p}\mid\mathbf{D}\mid\mathbf{z}\big{]},$$ (5)

Đ đn gian hóa ký hi.u, các sóng mang con tr´ng ($N_{l}$) hai phía trái phai cua ph cha đ.c đ` c.p. Trên th.c t´, $2N_{l}\times(3+N_{d})$ sóng mang con sẽ đ.c chèn vào đ tạo thành khung OFDM có kích th´c $(N_{Occ}+2N_{l})\times(3+N_{d})$. Sau các kh´i IFFT và chun hóa năng l.ng, ca b´n thành ph`n k trên sẽ đ.c chèn thêm ti`n t´ vòng CP (Cyclic prefix) b`ng cách sao chép $N_{CP}$ m~u cu´i cùng m~i lu`ng song song r`i chèn lên đ`u đ tạo thành khoang bao v.. Kích th´c cu´i cùng cua khung OFDM đ.c robot truy`n đi nh trên hình 2 là $(N_{Occ}+2N_{l}+N_{CP})\times(3+N_{d})$.

II-B B. cân b`ng kênh Zero Forcing

phía robot thu, sau khi qua các b´c nh đ`ng b., chuyn đi n´i ti´p thành song song, loại bo CP, và FFT sẽ tách d~ li.u nh.n thành dạng các khung OFDM nh bên phát. Chi ti´t các b´c này có th xem tại [13, 11]. Ma tr.n cua khung OFDM nh.n đ.c bên thu là:

$$\hat{\mathbf{S}}=[\hat{\mathbf{g}}\mid\hat{\mathbf{p}}\mid\hat{\mathbf{D}}\mid\hat{\mathbf{z}}].$$ (6)

D.a vào thành ph`n $\hat{\mathbf{p}}$, b. cân b`ng ZF ´c l.ng anh hng cua kênh truy`n đ´n các ký hi.u pilot bi´t tr´c qua đó đao ng.c quá trình này đ khôi phục các tín hi.u d~ li.u $\mathbf{D}$. Ma tr.n kênh cân b`ng ZF $\hat{\mathbf{H}}_{est}\in\mathbb{C}^{N_{Occ}\times N_{Occ}}$ đ.c ´c l.ng bi:

$$\hat{\mathbf{H}}_{est}=\operatorname{diag}\Big{(}\big{[}\frac{1}{\hat{h}_{N_{l}}},\frac{1}{\hat{h}_{N_{l}+1}},~{}\ldots,\frac{1}{\hat{h}_{N_{l}+N_{Occ}-1}}\big{]}\Big{)},$$ (7)

v´i

$$\hat{h}[k]=\frac{\hat{p}[k]}{p[k]},\quad N_{l}\leq k\leq N_{l}+N_{Occ}-1,$$ (8)

D~ li.u (các sóng mang con ch´a thông tin) đ.c khôi phục nh sau:

$$\hat{\mathbf{D}}_{est}=\hat{\mathbf{H}}_{est}\hat{\mathbf{D}}.$$ (9)

Ngoài ´c l.ng tín hi.u bên phát, ty s´ SNR cũng đ.c tính toán s dụng thành ph`n Preamble và Silence nh trong (10).

$$\operatorname{\hat{SNR}}=10\log\Big{(}\frac{\sum_{k=N_{l}}^{k=N_{l}+N_{Occ}-1}\mid\hat{g}_{k}\mid^{2}}{\sum_{k=N_{l}}^{k=N_{l}+N_{Occ}-1}\mid\hat{z}_{k}\mid^{2}}\Big{)}.$$ (10)

Các b´c còn lại nh chuyn đi lu`ng song song thành n´i ti´p và giai ánh xạ chòm sao đ khôi phục các bit gi đi xem tại [13].

III K´T QUA MÔ PHONG VÀ TH.C NGHI.M

Ph`n này sẽ trình bày v` các b´c thi´t l.p mô phong và th.c nghi.m. Phân tích k´t qua đ.c đa ra cùng v´i đánh giá v` hi.u năng cua h. th´ng trong các kịch ban th nghi.m khác nhau.

III-A K´t qua mô phong

III-A1 Thi´t l.p mô phong

T` lý thuy´t đã trình bày mục II, tr´c h´t, m.t mô phong trên Matlab đ.c trin khai d.a trên [12]. Trong đó, kênh truy`n (thành ph`n đa đ`ng) sẽ đ.c mô hình hóa d´i dạng m.t b. lọc đáp ´ng xung h~u hạn FIR (Finite Impulse Response). Các h. s´ cua b. lọc FIR đ.c l.a chọn ng~u nhiên, trong nghiên c´u này, chúng tôi chọn m.t b. lọc FIR có đ. dài b`ng 2 nh sau:

$$\mathbf{h}\equiv\operatorname{FIR}\big{(}[0,8+0,9i;0,6+0,7i]\big{)}.$$ (11)

Đ´i v´i mô phong trên GNU Radio, bài báo này s dụng phiên ban GNU Radio 3.7.11 . Mã ngu`n SDR4All đ.c s dụng đ xây d.ng m.t b. thu phát s dụng OFDM hoàn chinh. Anh hng cua kênh truy`n đ.c th.c hi.n thông qua kh´i “FIR Channel” do nhóm nghiên c´u xây d.ng.

III-A2 K´t qua

Hình 3 biu di~n đáp ´ng t`n s´ cua kênh truy`n đã cho và kênh truy`n ´c l.ng đ.c v´i 3a s dụng Matlab và 3b s dụng GNURadio. Kênh truy`n đ.c mô phong theo công th´c (11) có đáp ´ng biên đ. tại các t`n s´ chun hóa t` 20 đ´n 30 (tng ´ng là sóng mang con th´ 20 đ´n 30) suy hao đáng k và đ.c b. cân b`ng ZF ´c l.ng khá chính xác (hình 2(a)). V´i GNU Radio và SDR4All nh trên hình 2(b), SNR l´n, khoang 30 dB, v` hình dạng cua đáp ´ng kênh truy`n v~n đ.c đam bao nhng biên đ. có s. sai khác khá l´n. Đi`u này xay ra do ban thân mã ngu`n SDR4All đã thêm kh´i chun hóa năng l.ng (“Power Scaling”) tr´c khi th.c hi.n ´c l.ng kênh truy`n.

(a) Matlab

(b) GNU Radio: (trái) kênh mô phong và (phai) kênh ´c l.ng

Figure 3: K´t qua mô phong ´c l.ng kênh truy`n trên (a) Matlab và (b) GNU Radio.

Figure 4: Chu~i nh.n đ.c tại bên thu và ty s´ BER sau m~i 100.000 bit thu đ.c.

Hình 4 biu di~n chu~i d~ li.u thu đ.c trong mô phong dùng GNU Radio. K´t qua khá chính xác và BER đ.c tính toán và hin thị sau m~i 100.000 bit.

Hi.u năng cua h. th´ng đ.c xem xét thông qua BER theo các m´c SNR nh trên hình 5. D~ nh.n th´y, v´i mô phong Matlab d.a trên lý thuy´t, đ`ng BER có th xu´t phát t` các m´c SNR r´t th´p (-10 dB) và giam nho hn $10^{-3}$ tại SNR ng~ng 16 dB. Mô phong GNU Radio s dụng SDR4All g`n v´i th.c t´ hn, phai đ´n khi SNR l´n hn 2 dB, bên thu m´i nh.n dạng và tách đ.c tín hi.u cua bên phát khoi n`n nhi~u. Xét v` đ. chính xác, rõ ràng SDR4All th´p hn đáng k so v´i lý thuy´t và chi đạt ti.m c.n BER$~{}\approx~{}10^{-2}$ tại các ng~ng SNR l´n hn 20 dB. C`n lu ý r`ng, các giá trị BER thu đ.c t` SDR4All khá cao do cha bao g`m các kh´i mã sa l~i.

Figure 5: BER thu đ.c thông qua mô phong Matlab, GNU Radio, và chạy th.c t´ trên BladeRF.

III-B K´t qua th.c nghi.m

III-B1 Thi´t l.p thí nghi.m

Figure 6: Hình anh h. th´ng th.c nghi.m g`m hai robot và hai BladeRF.

Hai robot c~ nho s dụng BladeRF đ truy`n tín hi.u đ.c thi´t l.p nh trên hình 6. Các thông s´ chạy th.c nghi.m đ.c cho trên bang I. Địa đim th.c nghi.m là t`ng 7 nhà E3, Tr`ng Đại học Công ngh. - ĐHQGHN, b´ trí h. th´ng ba vị trí khác nhau đ đa ra k´t qua trung bình cua vi.c ´c l.ng kênh truy`n. Các giá trị BER v~n đ.c tính trung bình và thu th.p sau m~i 100.000 bit đ.c giai đi`u ch´.

TABLE I: Các tham s´ cua h. th´ng th.c nghi.m ´c l.ng kênh truy`n cho robot s dụng SDR

Thông s´	Giá trị
T`n s´ sóng mang	$f_{c}=2,515$ GHz
Loại đi`u ch´	BPSK (Binary phase shift keying)
Chu~i d~ li.u truy`n đi	[$1,2,~{}\ldots,20$]
Đ. dài FFT	$N_{fft}=128$
S´ sóng mang con đ.c s dụng	$N_{Occ}=48$
Kiu chèn Pilot	Block-type
Đ` dài ti`n t´ vòng	$N_{CP}=16$

III-B2 K´t qua

Đ. chính xác cua vi.c ´c l.ng kênh truy`n khi s dụng các thi´t bị BladeRF th.c so v´i mô phong trên Matlab và GNU Radio đ.c biu di~n trên hình 5 trong tr`ng h.p hai robot đ´ng yên không có v.t can gi~a. Ca ba tr`ng h.p mô phong và th.c nghi.m đ`u cho BER giam khi SNR tăng lên. Tuy nhiên, BER trong tr`ng h.p th.c nghi.m th.c t´ l´n hn so v´i mô phong Matlab và GNU Radio do s. ph´c tạp cua kênh truy`n th.c. Tng t. nh GNU Radio, các BladeRF cũng yêu c`u SNR đạt đ´n m.t ng~ng SNR l´n nh´t định đ phát hi.n và tách đ.c tín hi.u ngu`n khoi nhi~u, theo th.c nghi.m, khoang 2-4 dB.

Figure 7: S. thay đi cua SNR theo khoang cách gi~a hai robot.

Ti´p đ´n, s. phụ thu.c cua SNR vào khoang cách gi~a hai robot sẽ đ.c xem xét trong hai tr`ng h.p: (i) robot đ´ng yên tại 8 khoang cách khác nhau (0, 1, 3, 5, 7, 10, 13, và 15 mét) và (ii) robot di chuyn v´i v.n t´c 0,3 m/s. Vi.c thu th.p d~ li.u đ.c th.c hi.n liên tục. K´t qua thu đ.c nh trên hình 7 cho th´y s. suy giam nhanh chóng cua giá trị SNR khi khoang cách gi~a hai robot tăng d`n. Đ. d´c cua đ`ng SNR ca hai trạng thái đo đ`u khá gi´ng nhau, dù v~n có nh~ng s. không n định nh´t định v´i d~ li.u đ.c thu th.p khi robot di chuyn. Đ.c bi.t, khi khoang cách l´n hn 13 mét, robot thu không ghi nh.n đ.c giá trị SNR hay robot thu không phát hi.n ra tín hi.u bên phát n trong n`n nhi~u.

Figure 8: S. thay đi cua BER theo khoang cách gi~a hai robot.

K´t qua thu đ.c trên hình 8 cho th´y BER tăng d`n khi khoang cách gi~a hai robot tăng. trạng thái robot tĩnh, v´i khoang cách 1 mét và 15 mét, BER đạt 6 * $10^{-3}$ và 5 * $10^{-2}$ tng ´ng. Đây là chênh l.ch l´n, ty l. l~i bit tăng lên hn 8 l`n khi khoang cách tăng t` 1 lên 15 mét. Khi robot di chuyn, các khoang cách nho hn 10 mét, BER v~n bám khá sát v´i sai s´ khi robot tĩnh. Tuy nhiên v´i các khoang cách l´n hn, đ. không n định tăng, d~n đ´n BER có th tăng đ´n 0,3 hay th.m chí không th nh.n dạng tín hi.u phát khoang cách 13 mét tr lên.

Figure 9: S. thay đi cua BER theo ty l. SNR.

Hình 9 biu di~n s. phụ thu.c cua BER vào SNR. Có th th´y r`ng, v´i mã ngu`n SDR4All, ty l. SNR nên ng~ng 10 dB tr lên đ h. th´ng có th hoạt đ.ng. K´t qua th.c nghi.m này có th g.i ý cho vi.c l.a chọn dai truy`n thông an toàn trong h. th´ng đa robot và các ng~ng tham chi´u cho các nghiên c´u ti´p theo v` đi`u ch´ thích nghi đ cai thi.n hi.u su´t cua mã ngu`n SDR4All.

IV THAO LU.N

Trong nghiên c´u này, đim hạn ch´ c`n đ.c thao lu.n đó là ty l. l~i bit khi mô phong trên GNU Radio cũng nh chạy th.c nghi.m còn cách khá xa so v´i mô phong trên Matlab. Sai s´ này ban thân xu´t phát t` mã ngu`n SDR4All. Cụ th, nh trong hình 2(b), do vi.c cân b`ng tín hi.u di~n ra sau khi tín hi.u đã đ.c chun hóa năng l.ng, d~n đ´n sai s´ trong vi.c ´c l.ng kênh truy`n. Đ ty s´ BER giam, trong nghiên c´u [10] cua chúng tôi, hai h´ng giai quy´t đ.c đa ra đ đam bao h. th´ng hoạt đ.ng t´t hn trong các nhi.m vụ yêu c`u đ. chính xác cao hn nh truy`n hình anh: (i), thêm các kh´i mã kênh; (ii), chia nho ban tin thành các gói tin (packet) nho hn, thêm c ch´ kim tra l~i cho t`ng gói tin, b sung c ch´ phan h`i cho bên thu đ thông báo cho bên phát truy`n lại các gói tin bị l~i.

V K´T LU.N

Nhóm nghiên c´u đã xây d.ng mô hình th.c nghi.m h. th´ng truy`n thông đa robot s dụng SDR. M.t s´ kịch ban mô phong và th.c nghi.m đ.c đa ra đ kim ch´ng kha năng ´c l.ng kênh truy`n cua hai robot khi đ´ng yên và di chuyn liên tục. K´t qua đ.c đa ra trong bài báo ch´ng minh tính kha thi cua vi.c ´ng dụng các thi´t bị SDR vào các nghiên c´u v` mạng truy`n thông đa robot trong tng lai cũng nh b.c l. m.t s´ đim hạn ch´ cua b. nh.n dạng trong mã ngu`n SDR4All. Trong tng lai, nhóm nghiên c´u sẽ xem xét vi.c tăng thêm s´ robot hoạt đ.ng trong mạng cũng nh phát trin thêm các b. cân b`ng kênh khác cho mã ngu`n SDR4All phục vụ cho các mục đích nghiên c´u và giang dạy.

Các lu đ` trên GNU Radio đã đ.c s dụng trong bài báo, các kh´i do nhóm nghiên c´u xây d.ng có th tham khao tại:

https://github.com/DoHaiSon/SDR_NC/tree/BER

L`I CAM N

Nghiên c´u này đ.c ti´n hành trong khuôn kh đ` tài QG.21.26 “Giai pháp ch´ng, chịu nhi~u duy trì mạng đa robot trong môi tr`ng đ.ng” cua ĐHQGHN.